2.2 Ambities

Algemeen
Binnen Ambitie 5 vormt de achtergrond van het beleid met name de wet natuurbescherming, het natuurpact met het Rijk, het klimaatakkoord, stikstofwet, klimaatwet, waterwet, EU afspraken over Natura2000 en enkele convenanten en overeenkomsten. Met uitzondering van convenanten en overeenkomsten is er sprake van naar aard structureel beleid. Dit structurele beleid krijgt uitvoering via een veelheid aan (soms tijdelijke) maatregelen. De natuur komt steeds meer onder druk te staan door onder andere klimaatveranderingen, bodemdaling, landbouwtransitie, corona en stikstof. Dit terwijl we al niet voldoen aan afgesproken normen uit regelgeving op Rijks- en Europees niveau. Het is noodzakelijk hier verandering in te brengen, niet alleen vanwege de intrinsieke waarde van de natuur, maar ook de economische voordelen zoals vestigingsfactor en gezondheidsbevordering. Daarnaast is het op orde zijn van onze natuur randvoorwaardelijk voor het kunnen verlenen van vergunningen.

De afgelopen twee collegeperiodes zijn incidenteel respectievelijk € 100 mln en € 40 mln beschikbaar gesteld voor natuurdoelen (natuur, landbouw en recreatie). Deze middelen zijn inmiddels bestemd, maar het beleid wat onder deze incidentele middelen ligt is structureel, Het meerjarenbeeld laat zien dat er na 2023 een stabiel structureel materieel budget is van circa € 31 mln per jaar waarvan circa € 27 mln bedoeld is voor natuurbeheer. Het structurele materiële budget na 2023 is voor toekomstbestendige landbouw circa € 0,6 mln en leven met water circa € 2,4 mln. Er is geen ruimte in het budget om in te spelen op prijsontwikkelingen (indexatie) en het voortzetten van structureel beleid voor bijvoorbeeld biodiversiteit, soortenbeleid, landbouw(transitie), boerenlandvogels of te voldoen aan de toegenomen vraag aan vergunningverlening en faunaschade.

Programma Natuur (Beheer NNN/Natura2000)
De provincie is conform de Wet Natuurbescherming gehouden om natuurbeleid te voeren en maatregelen te treffen om het leefgebied van beschermde VHR-soorten te beschermen binnen en buiten de natuurgebieden. Om de stikstofproblemen op te lossen zijn naast reductie van stikstofuitstoot ook extra natuurherstel en/of verbetermaatregelen nodig om de Natura2000 doelen te halen. Het Rijk stelt hier geld voor beschikbaar via Uitvoeringsprogramma Natuur. Daarnaast biedt programma Natuur extra financiering ten behoeve van de versnelling van de realisatie van het NNN. Hiervoor is het NNN-handelingskader aangepast en via een Statenvoorstel voorgelegd aan PS. Programma natuur voorziet ook in een verhoging van de vergoeding voor natuurbeheer. Hiermee wordt het voor natuurbeheerders mogelijk om meer natuurkwaliteit te realiseren waarmee de achteruitgang wordt beperkt.

Voor het maatregelenpakket, voor 2021 tot en met 2023, is samen met de groene partijen gewerkt aan een groslijst van maatregelen die binnen deze termijn gestart kunnen worden en die passen binnen de kaders die vanuit het ministerie van LNV worden gesteld. De afspraken tussen het ministerie van LNV en de provincie Zuid-Holland zullen worden vastgelegd middels een specifieke uitkering (SPUK). Voor de provincie gaat het om € 28,2 mln voor de jaren 2021, 2022 en 2023. De verwachting is dat het Rijk komt tot een toekenning van deze SPUK. Er is op dit moment geen structurele vrije ruimte in de ambitie voor indexatie van budgetten.

Biodiversiteit/soortenbeleid
Voor de structurele wettelijke taak van de bescherming van de leefomgeving van de beschermde VHR-soorten binnen en buiten de natuurgebieden voert de provincie alleen incidentele impulsen (onder andere LIFE IP project, deltaplan biodiversiteit, bijenlandschappen). Dat betekent dat de inspanningen op gegeven moment weer aflopen, terwijl de biodiversiteit zowel binnen al buiten natuurgebieden voortdurende aandacht behoeft. Op dit moment worden in Zuid-Holland de afspraken op Rijks- en Europees niveau over biodiversiteitsdoelen binnen en buiten de natuurgebieden niet gehaald. Met de huidige inspanningen kunnen we de achteruitgang niet of nauwelijks stoppen. GS en PS hebben besloten om deel te nemen aan het Deltaplan biodiversiteit. Bezien moet nog worden hoeveel middelen daarvoor vanuit de provincie beschikbaar worden gesteld.

In 2021 zal het soortenbeleid worden geactualiseerd en voorgelegd aan PS. Dit betekent voor de inzet van middelen een politiek bestuurlijk keuzemoment.

Tot 2022 is er voor het bijenlandschap sprake van een toezegging vanuit het convenant Groene Cirkel bijenlandschap waarvoor (incidenteel) dekking gezocht wordt (€ 0,15 mln). Het netwerk blijft bestaan maar voor de periode na 2022 is er nog geen bestuurlijk besluit dit door te zetten (inschatting € 0,15 mln). Structurele achtergrond vormt de Wet Natuurbescherming.

Het actieplan Boerenlandvogels loopt tot 2027. Voor 2021 is aan het budget € 1,4 mln toegevoegd en € 1,5 mln voor beheer, waardoor komend jaar nieuwe plannen tot uitvoering kunnen komen en vrijwilligers kunnen worden ondersteund. Structurele dekking voor de boerenlandvogels ontbreekt.

Bos en bomenbeleid
Op basis van het klimaatakkoord en afspraken met het Rijk is het bos en bomenbeleid structureel. Het Groeimodel Bos- en bomenbeleid is door GS vastgesteld en positief ontvangen door PS. Dit betekent dat we willen werken aan uitbreiding van bos en bomen en willen investeren in vitaliteit en behoud van bestaande bossen. In het groeimodel is afgesproken om uitbreiding van bos en bomen te koppelen aan provinciale opgaven en als ambitie mee te nemen bij lopende gebiedsprocessen en programma’s. De hoogte van de in te zetten incidentele en structurele middelen moet nog worden bepaald. 

Faunabeheer/Vergunning, toezicht en handhaving (VTH)/exotenbestrijding
Voor VTH taken is het budget deze collegeperiode incidenteel verhoogd met € 0,3 mln per jaar. Hier staan structurele uitgaven tegenover die vanaf 2023 niet gedekt zijn. Daarnaast zijn er incidentele middelen voor stikstof toegevoegd aan de VTH budgetten. Verwachting is dat er als gevolg van o.a. de stikstofcrisis extra structurele inzet vanuit de provincie nodig is. Het moet nog blijken hoeveel structurele middelen extra nodig zijn. De ervaring van de afgelopen jaren is dat het aantal aanvragen voor ontheffingen in het kader van soortenbescherming elk jaar stijgt. Door de grote bouw- en renovatieopgave is de verwachting dat die stijging door blijft gaan.
Daarnaast worden structureel meer lasten voorzien in het kader van faunaschade en exotenbestrijding.

Toekomstbestendige Landbouw
Met de transitie van de landbouw werkt de provincie mee aan de beweging naar kringlooplandbouw. Daarbij is ingezet op een opschaling om zodoende een grote groep van agrariërs en ketenpartners te stimuleren tot verdere verduurzaming. Hierbij wordt synergie gezocht met andere opgaven rond de landbouw, zoals stikstofreductie, tegengaan bodemdaling, waterkwaliteit en versterken biodiversiteit en natuur. Een deel van de uitvoering wordt met Europese middelen gefinancierd; tussen 2021-2023 is er een transitieperiode ingegaan in opmaat naar het nieuwe Europese landbouwinstrument, het GLB. Voor de nationale uitwerking hiervan, het NSP (opvolger voor o.m. het POP3) is nog geen cofinanciering beschikbaar vanuit de provincie. Na 2023 is er nog € 0,6 mln structureel budget beschikbaar voor de uitvoering van het landbouwbeleid in aansluiting op de hoofdlijnennotitie vitale landbouw. De hoogte van de benodigde structurele middelen voor toekomstbestendig landbouw moet nog worden bepaald.

Toekomstbestendige Landbouw/Veenweide
Het klimaatakkoord bevat de veenweideopgaven waarbij een regisserende rol voor de provincies is afgesproken. Samen met betrokken partijen/overheden gaan we een Veenweidestrategie ZH opstellen. Deze is de basis om de komende jaren te werken aan vermindering CO ₂ uit de bodem, transitiemogelijkheden van de landbouw/grondgebruik, biodiversiteit op landbouwgronden en nieuwe verdienmodellen, zoals energietransitie en nieuwe teelten. Zodra de 1e versie van de Veenweidestrategie gereed is (begin 2022) vormt dit een keuzemoment voor de hoogte van de inzet van (provinciale) middelen. Inmiddels zijn door het Rijk al € 22 mln aan Zuid-Holland beschikbaar gesteld (Impulsgelden) voor projecten voor de komende jaren. Verwachting is dat voor andere rijksgelden uit het Klimaatakkoord vanuit de provincie en de andere partners cofinanciering nodig is. Daarnaast is nog geen besluit genomen door het Rijk over een verhoging van de CO ₂ opgave van 49% naar 55% en wat dit betekent voor de veenweiden.

Zandmotor
De budgetten voor de zandmotor zijn deels incidenteel en deels structureel. De afspraken met RWS lopen einde 2021 af. Betrokken partijen hebben een onderzoek gestart naar de hoogte en duur van de benodigde budgetten voor na 2021.

Specifieke baten

Toelichting:
De specifieke baten voor Ambitie 5 lopen terug. Vanuit het programma Natuur is voor de jaren 2021, 2022 en 2023 bij het Rijk € 28,2 mln aangevraagd. De toekenning van het Rijk moet nog worden ontvangen en de middelen zijn nog niet verwerkt in de begroting. De focus van het Programma Natuur gaat naar de aanpak van de stikstof gerelateerde N2000-gebieden conform afspraken met het Rijk.

• Een hogere beheervergoeding (van 75% naar 84%) voor de terreinbeherende organisaties is onderdeel van het Programma Natuur. Aangezien wij niet alle beheerkosten vergoeden moeten TBO, particulieren en boeren zelf ook een deel bijleggen. Dat lukt niet altijd, waardoor het beheer regelmatig onvoldoende is. Met verhoging van deze vergoeding komt er hopelijk een betere staat van instandhouding.
• Daarnaast is versnelde realisatie NNN (t.b.v. nakomen gemaakte afspraken met Rijk om NNN in 2027 af te hebben) een doelstelling van het (Rijks)programma Natuur en kunnen de meerkosten voor bijvoorbeeld volledige schadeloosstelling uit dat programma gedekt worden.
• Voor de intensivering van de realisatie is ook extra arbeidscapaciteit noodzakelijk. Maximaal 15% van het budget programma Natuur mag ingezet worden voor overhead (apparaatskosten) bij PZH en partners.

De impulsgelden Veenweide zijn voor 2021 (€ 2,2 mln ) en 2022 t/m 2025 (circa € 19,8 mln) verwerkt in de Voorjaarsnota 2021 en wel opgenomen in bovenstaande grafiek. Verder zijn in de Voorjaarsnota 2021 de toenames van specifieke baten toegelicht voor onder andere IBP VP Zuidwestelijke Delta en IBP VP Hollands-Utrechts Veenweidegebied.

Lasten

Toelichting:
Bovenstaande grafiek geeft weer hoe de lasten van de ambitie zijn opgebouwd.

• Arbeidskosten: betreft de loonkostenformatie zoals opgenomen onder A in de paragraaf Arbeidskosten
• Kapitaallasten: betreft de kapitaallasten als gevolg van een investering
• Lasten i.r.t. reserves: het saldo van de toevoegingen en onttrekkingen vanuit reserves dat ingezet wordt in de lasten. Als het een negatief bedrag is dan is het lastenverlagend en verhoogd het saldo de reserves
• Overige lasten: betreft de lasten niet zijnde de eerste 3

Met het aflopen van de € 65 mln incidentele middelen uit het coalitieakkoord vallen de lasten na 2023 lager uit. Daarnaast lopen specifieke bijdragen (zoals bij de baten toegelicht) af en ook daarmee lopen de lasten af. Eventuele nieuwe specifieke baten (met bijbehorende lasten) zijn nog niet opgenomen in de begroting.
De komende 7 jaar worden de bestemmingsreserves fors ingezet. Dit zijn in principe altijd incidentele middelen die zorgen voor een tijdelijke hoger lastenbudget. Het structurele lastenniveau is lager en met name bedoelt voor beheertaken.